Τα τραγούδια αυτά γνώρισαν μεγάλη άνθηση, καθώς ο ξενιτεμός υπήρξε ένα πολύ συνηθισμένο φαινόμενο στην Ελλάδα. Η εμφάνισή τους συνδέεται με την πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και την κατάκτηση της Ελλάδας από τους Τούρκους Η ξενιτιά στα δημοτικά τραγούδια είναι μία από τις μεγαλύτερες συμφορές που μπορούν να πλήξουν τον άνθρωπο. Σε ένα μάλιστα τραγούδι συγκρίνεται με την ορφάνια, με τα κάθε λογής βάσανα και με τον καημό του έρωτα:
«Την ξενιτιά, την αρφανιά, την πίκρα, την αγάπη
Τα τέσσερα τα ζύγιασαν, βαρύτερα ειν’ τα ξένα.».
Μεταδίδονταν κυρίως από τις γυναίκες που είχαν μείνει μόνες τους (αγαπημένες, σύζυγοι, μητέρες). Στα τραγούδια αυτά άλλοτε ακούμε τα γεμάτα παράπονα και νοσταλγία για την πατρίδα λόγια των ξενιτεμένων, καθώς πολλά θέματα και μοτίβα προέρχονται από τις διηγήσεις των ίδιων. Άλλοτε ωστόσο ακούμε τα λόγια των ανθρώπων που έχουν κάποιον δικό τους στην ξενιτιά, βιώνουν την απουσία του, αγωνιούν γι’ αυτόν και περιμένουν να επιστρέψει. Βασικό στοιχείο των τραγουδιών είναι η έκφραση του συναισθηματικού κόσμου των γυναικών, που βίωναν τη μοναξιά και την εγκατάλειψη. Τα τραγούδια της ξενιτιάς είναι λυρικά τραγούδια με κάποια αφηγηματικά στοιχεία, τα οποία όμως αποτελούν αδιάσπαστο κομμάτι του λόγου του πρωταγωνιστή. Τα μοτίβα είναι πολλά, ορισμένα ωστόσο, όπως αυτό της πλάνης και του θανάτου, επαναλαμβάνονται συχνότερα. Μερικές φορές χρησιμοποιούνται και ως μοιρολόγια…
Τα Δημοτικά Τραγούδια 