Γνωμικά

Με τη δημοτική ποίηση  ο λαός ζωντανεύει τη στιγμή, το γεγονός, ρωτά και αναρωτιέται, εκφράζει και γνωματεύει.

Το δημοτικό τραγούδι λειτούργησε για αιώνες ως μέσο εκπαίδευσης για πλήθος λαού, που το είχε ως μοναδικό τρόπο να εκφραστεί, αλλά και να γνωρίσει και να διδαχτεί από τη συσσωρευμένη σοφία του συνόλου.
“Το ποιητικό σύστημα του λαού είναι μια αυτοβιογραφία.  Μια αυτοβιογραφία εκατομμυρίων ανθρώπων.”  Ισμαήλ Κανταρέ

Γνωμικά: σύντομα, διδακτικά και επιγραμματικά ρητά και αποφθέγματα
Πολλὰ απ’ αυτὰ είναι πολύστιχα, τα περισσότερα όμως είναι δίστιχα που έχουν πάρει παροιμιακὸ χαρακτήρα. Απαντώνται και ως Λιανοτράγουδα, µαντινάδες (στην Κρήτη) και κοτσάκια (στην Νάξο).

Έχουν ηθικοδιδακτικό χαρακτήρα. Ο λαός έχει γνώμη, σκέψη. Φιλοσοφεί, και φιλοσοφώντας σχηματίζει και τα γνωμικά του αντλώντας τα από την ίδια του τη ζωή. Τα γνωμικά με τη συμπυκνωμένη πείρα και σοφία δίνουν ηθικές συμβουλές, υποδείξεις και παραινέσεις.

Τα γνωμικά συμβουλεύουν τι να κάνει ο άνθρωπος σε κάθε περίσταση της ζωής, εκφράζουν και διατυπώνουν με παραστατικό, περιεκτικό και, συνήθως, αλληγορικό τρόπο, σοφές γνώµες και λαϊκές ιδέες πάνω σε ποικίλα θέµατα τόσο συναισθηματικής φύσης, καθημερινής πρακτικής αλλά και διαχρονικών αξιών, όπως: την ομορφιά και τη λεβεντιά, τον μάταιο λόγο, Τη φιλία, τη σύνεση και σωφροσύνη, την υπομονή, τη φιλοδοξία, την περηφάνια, το θάνατο και τον ανθρώπινο πόνο, τον αδυσώπητο χρόνο, τις ανθρώπινες σχέσεις, την αμαρτία, το καλό και το κακό, το σεβασμό, την έχθρα, τη μοναξιά, και τόσα άλλα.