«∆ηµοτικό τραγούδι δεν είναι άλλο παρά η έκφραση, το καθρέφτισµα της λαϊκής ψυχής. Οι πίκρες, οι χαρές, οι συµφορές και οι λαχτάρες, οι σκέψεις και οι προσδοκίες, µε ένα λόγο όλες οι ευτυχισµένες ή δυστυχισµένες στιγµές της οικογενειακής ή εθνικής ζωής». ∆ηµιουργός του δηµοτικού τραγουδιού είναι ο απλός άνθρωπος του λαού, ο οποίος δεν γνωρίζει ποίηση ή λογοτεχνία. Αυτό που χρειάζεται είναι απλά να του δοθεί η κατάλληλη αφορµή προκειµένου να δηµιουργήσει. Θετικά γεγονότα, όπως ο έρωτας, ο γάµος, η γέννηση, οι εθνικές επιτυχίες ή και αρνητικά, όπως ο θάνατος, η ξενιτιά, η έννοια του Χάρου, οι εθνικές συµφορές, µπορούν να τον εµπνεύσουν.
Τα δηµοτικά τραγούδια γεννήθηκαν πολύ παλιά και οι ρίζες τους µπορούν ν’ αναζητηθούν ακόµη και πριν τον Όµηρο. Στοιχεία και µοτίβα πέρασαν µε την πάροδο του χρόνου στα νεότερα δηµοτικά τραγούδια. Ολόκληρες σκηνές, σχήµατα λόγου, όπως τα άστοχα ερωτήµατα ή και το σχήµα αδυνάτου, τραγούδια του γάµου, µοιρολόγια, εργατικά, νανουρίσµατα και επιτραπέζια τραγούδια χαρακτηρίζονται από διαχρονικότητα όσον αφορά το δηµοτικό τραγούδι. Αξιόλογη παραγωγή για το νεότερο δηµοτικό τραγούδι σηµειώνεται τον 9 µε 13ο αι. µ. Χ., οπότε δηµιουργούνται τα ακριτικά τραγούδια.
Σε θέµατα που αγγίζουν περισσότερο την ιστορική πραγµατικότητα καθώς υπαγορεύονται κυρίως από ιστορικά γεγονότα αναφέρονται κατά κύριο λόγο τα επικά τραγούδια. Από τα παλαιότερα δηµιουργήµατα της δηµοτικής ποίησης είναι τα ακριτικά τραγούδια, που γεννήθηκαν στη Μ. Ασία τον 9- 13ο αι. µ. Χ. Τα ακριτικά τραγούδια εξιστορούν τα κατορθώµατα των ακριτών και υµνούν τη γενναιότητα και την παλικαριά τους. Πρόκειται για στρατιώτες που οι Βυζαντινοί τοποθέτησαν στα σύνορα (άκρες) προκειµένου να τα υπερασπίζονται και να ειδοποιούν έγκαιρα για τυχόν εχθρικές επιθέσεις. Η δράση των ακριτών συγκίνησε ιδιαίτερα τη λαϊκή ψυχή. Ανάµεσά τους ξεχώρισε ο ∆ιγενής. Στα δηµοτικά τραγούδια υµνείται ιδιαίτερα η πάλη του µε τον Χάρο.
Στοιχεία και γεγονότα της ιστορίας ενέπνευσαν τα ιστορικά δηµοτικά τραγούδια κυρίως στα δύσκολα χρόνια της τουρκοκρατίας. Μάχες, αλώσεις, πολιορκίες, γνωστά ιστορικά γεγονότα, το παιδοµάζωµα, η ζωή των αγωνιστών ή των σκλάβων, η ζωή των ηρώων και των ηρωίδων του αγώνα είναι ορισµένα από τα θέµατα που κυριαρχούν στα ιστορικά τραγούδια. Βασικά χαρακτηριστικά αυτών των τραγουδιών είναι η περήφανη στάση που κρατούν άνδρες και γυναίκες και η αδιαφορία που δείχνουν µπροστά στο θάνατο. Από τα ιστορικά τραγούδια ξεχωρίζουν ορισµένα, όπως είναι το τραγούδι της «Αγιά- Σοφιάς», της «Τραπεζούντας», του «Βασίλη», της «∆έσπως», της «Λένως Μπότσαρη».
Τα Δημοτικά Τραγούδια 